İŞ HİJYENİ ÖLÇÜMLERİ
İş Hijyeni Ölçümleri, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında, çalışanların güvenli ve sağlıklı bir ortamda olmasını sağlamak için, belirli zamanlarda yapılan ölçümlerdir. Bu ölçümler ortamdaki görünmez tehlikeleri somut verilere dönüştürür. Bu veriler ışığında risk değerlendirmesi yapılır, gerekli önlemler alınır.
İş Hijyeni Ölçümleri Neden Gereklidir?
6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu gereğince iş veren çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak için gerekli önlemleri almak ile yükümlüdür. Ayrıca İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizleri Hakkında yönetmelikte işverenin fiziksel, biyolojik ve kimyasal etmenlere yönelik kişisel maruziyet ve ortam ölçümlerini yaptırmakla mükellef olduğu belirtilir. İşveren de bu ölçümler sonucunda gerekli önlemleri alarak iş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçmiş olur.
Ölçümlerin Kapsamları Ve Türleri
Toz Ölçümleri ile İş Hijyeni
Toz maruziyetinin yaygın olduğu sektörlerde, solunabilir tozlar akciğer hastalıklarına neden olabilir. Toz ölçümleri de bu havadaki partikül miktarını ve türünü analiz eder.
Toz ölçümleri kişisel ve ortam ölçümü olmak üzere 2 şekilde yapılmaktadır. Kişisel ölçümlerde toz örleme pompası kişinin bel hizasına takılır, filtre genelde yaka kısmına takılmaktadır. Toz örleme pompası sabit debide hava çekerek filtrenin tozu toplamasını sağlar. Ortam toz ölçümünde de aynı işlem personele takılmadan sabit bir noktaya yerleştirilerek ölçüm yapılır. Sahada karşılaştığımız durumlardan biri de budur. Kişisel maruziyet ölçümü yaparken personelin, pompa ve filtreden rahatsız olarak sabit bir noktaya yerleştirmek istemesidir. Fakat bu yöntem pek sağlıklı değildir. Çünkü kişisel ölçümlerde, personelin duruş pozisyonları, aktif olduğu yerler gibi birçok faktör etki etmektedir.
Gürültü Ölçümleri
Yüksek ses seviyeleri, işitme kaybına neden olabilmektedir. Gürültü ölçümleri, desibel cinsinden ses seviyesini ve maruziyet kalınan süreyi belirler.
Bu ölçümler ortam ölçümü ve kişisel maruziyet olarak 2 şekilde yapılmaktadır. Ortam ölçümleri belirli bir süre boyunca sesleri kaydeden, sabit bir noktadan alınan, desibelmetre ile yapılan ölçümdür. Kişisel maruziyet ölçümü ise çalışanın omuz hizasına takılan gürültü dozimetresi ile ölçülür. Bunun yanında ölçümler yapılırken anlık ses seviyeleri de dikkate alınır. 85 dB kritik eşik olarak değerlendirilir. Eşik seviyesi geçilen yerlerde KKD kapsamında kulaklık takılması istenmektedir.
Aydınlatma Ölçümlerinin İş Hijyeni Açısından Değerlendirilmesi
Aydınlatma seviyesi, yetersiz veya aşırı olduğunda göz yorgunluğu, kaza gibi olaylara neden olmaktadır. Aydınlatma ölçümleri yapılarak bu seviyenin bulunan ortam veya ekipmana göre ideal seviyede olması istenir.
Aydınlatma ölçümlerinde, lüx cinsinden ışık şiddeti ölçülür. Ölçümlerdeki ideal seviyeler ekipman ve yere göre farklılık göstermektedir. Örneğin bir iplik makinesinin aydınlatması 300-500 lx olması istenirken, koridorlarda bu seviye 100-150 lüxdür. TS EN 12464-1: İşyerlerinde Aydınlatma Avrupa standardında her iş alanı için yeterli aydınlatma seviyeleri belirtilmektedir.
Titreşim Ölçümleri ve İş Hijyenine Katkısı
El-Kol ve Tüm vücut titreşimleri, kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına yol açabilir. Titreşim ölçümleri ise bu etkinin şiddetini ve frekansına bakmaktadır.
El-Kol ölçümlerinde titreşim dozimetresi kullanılır. Bu dozimetre, çalışanın kullanığı el aletine bağlanır ve titreşim ivmesini ölçer. Örneğin bu ölçümde, 2.5 m/s2 (8 saatlik ortalama) maruziyete kalınması durumunda maruziyet sınırı 5m/s2 ( 8 saatlik ortalama) olarak belirlenir.
Tüm vücut titreşimi vücut titreşim sensörü ile ölçülür. Bu cihaz oturma yüzeyine veya sırt bölgesine yerleştirilir. Bu ölçüm için de bir örnek verecek olursa 0.5 m/s2 (8 saatlik ortalama) maruziyet değeri için 1.15 m/s2 ( 8 saatlik ortalama) sınır değer kabul edilir.
Hem el-kol hem de tüm vücut ölçümlerinde ise 3 eksenli ivme sensörü kullanılır.
El-kol titreşimine matkap, tüm vücut titreşimine forklift örnek verilebilir.
28743 Sayılı Çalışanların titreşim ile ilgili risklerden korunmalarına dair yönetmelikten, gerekli maruziyet eşiklerine bakılarak ölçüm değerlendirmesi yapılabilmektedir.
Radyasyon Ölçümlerinin İş Hijyenindeki Yeri
Bu ölçümlerde, bulunan alana göre farklı seviyede cihazlar kullanılmaktadır. Ölçüm, iyonlaştırıcı radyasyon türüne göre değişmektedir. Bu ölçümdeki amaç, maruz kalınan iyonlaştırıcı radyasyonun seviyesini belirlemek ve önemler almaktır. Radyasyon güvenliği yönetmeliğine göre çalışanlar için yıllık sınır değer 20 mSv olarak belirlenmiştir.
Termal Konfor Ölçümleri Ölçümleri
Çalışma ortamının sıcaklığı, nemi, hava akım hızını ölçerek uygun çalışma koşullarını değerlendirmek için yapılır.
Ölçüm alınması gereken alana, termal konfor cihazı yerleştirerek aynı anda birden fazla (sıcaklık, nem, hava akım hızı gibi) ölçümler yapılır. Yapılan ölçümlerde kişisel giyim ve aktivite düzeyi de değerlendirilerek PMV ve PPD düzeyleri hesaplanır. Buradaki amaç çalışanların uygun şartlarda konforunu sağlamaktır. Örneğin ofis ortamına sıcaklık 21-23 °C, bağıl nem %40-60, hava hızı <0.15 ideal olarak kabul edilmektedir.
İş Hijyeni Ortam Gazları Ölçümleri Ölçümleri
Kapalı alanlarda ve belirli tehlikeli üretim yerlerinde, zehirli gaz birikimi ve oksijen eksikliği tehlike oluşturmaktadır. Bu ölçümler ile gazlar sürekli kontrol edilir. Karbonmonoksit, karbondioksit, hidrojen sülfür, amonyak ve uçucu organik bileşikler (VOC) bu gaz türlerine örnek verilebilir. Ölçümü yapılan alanlara örnek olarak bir AVM Otoparkı veya bir tekstil tesisinde leke çıkarma odası verilebilir.
Kimyasal Madde Ölçümleri
Kimyasal kullanan tüm tesislerde, gaz, buhar ve aerosol halindeki maddelerin konsantrasyonları ölçülür. Ölçümler buharlaşmanın ve
kimyasal kullanımın en çok olduğu alanda yapılır. En çok yapılan kimyasal madde ölçümüne VOC örnek verilebilir. VOC ölçümü , boya, solvent, yapıştırıcı ve temizlik maddeleri havaya karışan ve solunum maruziyetine neden olan alanlarda yapılır. Ölçüm cihazı olarak PID (Photo lonization Dedector) kullanılabilir. Ortama sabit takılarak, PPM cinsinden VOC konsantrasyonu ölçülür. Ölçümler sonucunda gerekli görüldüğü taktirde KKD kullanımı istenebilmektedir. Örneğin havalandırma sisteminin iyileştirilmesi gibi.
İş Hijyeni Ölçüm Sonuçları Ve Alınan Önlemler
Yapılan İSG ölçümlerinden sonra, sonuçlar detaylı olarak raporlanır ve iş sağlığı güvenliği uzmanı veya işverene sunulur. Bu raporlar risk değerlendirmesi için gerekli tüm bilgileri içermektedir. Bu bağlamda, riski ortadan kaldırmak veya kabul edilebilir seviyelere düşürmek için düzeltici ve önleyici faaliyetler (DÖF) hazırlanır. Bu sayede düzeltici somut adımlar atılmış olur.
İş Hijyeni Ölçümlerini Kimler Yapar? Ne Kadar Süreyle Yapılmalıdır?
İş hijyeni ölçümleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, laboratuvarlar tarafından yapılabilmektedir. Bu laboratuvarlar akredite edilmiş olmalıdır. Bu ölçümlerin süresi, periyodik muayene gibi her sene tekrarlanma zorunluluğu yoktur. Ancak, ölçüm türü, işin niteliği ve maruziyet süresine göre periyotlar belirlenmektedir. Sizler de iş hijyeni ölçümü yaptırmak istiyor ve bilgi almak istiyorsanız, bizim ile iletişime geçebilirsiniz.